„Pokaz projektów działań edukacyjnych z wykorzystaniem wybranych metod i strategii kształcenia”.

I.                   PROJEKT EDUKACYJNY

– CO TO TAKIEGO?

              Projekt edukacyjny jest to metoda nauczania , która kształtuje wiele umiejętności oraz integruje wiedzę z różnych przedmiotów. Istotą projektu jest samodzielna praca uczniów służąca realizacji określonego zadania.

Projekt edukacyjny jest metodą efektywną i skuteczną bowiem rozwija wśród uczniów samodzielność, umiejętność współdziałania w grupie rówieśniczej, pobudza rozwój poznawczy i emocjonalny , rozwija zainteresowania , uzdolnienia i twórcze myślenie, a przede wszystkim umożliwia prezentację wyników własnej pracy.

     Ze względu na przedmiot pracy oraz możliwość publicznej prezentacji jej

     efektów można przyjąć, iż istnieją dwa rodzaje projektów edukacyjnych.

§  Projekt badawczy – polegający na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach. Efekty pracy w projekcie badawczym uczniowie opracowują w formie rysunków , albumów , wywiadów , gier itp., które następnie prezentują.

§  Projekt działania lokalnego – polegający na podjęciu jakiejś akcji w środowisku lokalnym lub w szkole. W projekcie działania lokalnego prezentacja jest możliwa bezpośrednio w miejscu działania , czyli np.: w terenie, natomiast w szkole można zaprezentować zdjęcia , ilustracje pokazujące zmiany jakie zaszły w wyniku podjętych działań.

      Projekt edukacyjny jest szansą na uczynienie z procesu uczenia się wspólnej

      zabawy i pracy na gruncie znacznie bliższym niż treści zawarte

      w podręcznikach szkolnych.

Cechy dobrego projektu

 uczniowie na wstępie (przystępując do pracy) mają instrukcję działania,

czyli opis przedsięwzięcia, harmonogram pracy, zasady współpracy w zespole,

zasady komunikowania się w zespole oraz z nauczycielem;

 ma określone cele, czyli uczniowie wiedzą, jakie są ich kierunki działania i jakich

spodziewają się efektów;  

 jest powiązany z programem nauczania, ale rozszerza jego treści;

 nawiązuje do spraw znanych uczniom, dla nich ważnych i ciekawych;

 podział zadań i terminy realizacji są z góry określone;

 z góry znane są zasady monitorowania przez nauczyciela kolejnych etapów

pracy uczniów;

 dominuje praca zespołowa, mimo że niektóre zadania uczniowie realizują

indywidualnie;

 uczy współpracy, nie rywalizacji;

 łączy treści edukacyjne z różnych dziedzin.

Czego uczy projekt

 rozwiązywania problemów i samodzielności;

 podejmowania decyzji i komunikowania się;

 przyjmowania odpowiedzialności;

 planowania i organizowania pracy;

 zbierania i selekcjonowania informacji;

 oceniania pracy na każdym jej etapie (planowania, działania,

prezentacji efektów);

 publicznego prezentowania swojej pracy.

Stanowisko nauczyciela w realizacji projektów edukacyjnych:

- kluczową rolę dla nauczyciela stanowią zainteresowania i motywacje uczniów
- potrafi w idealny sposób połączyc zarówno pracę umysłową jak i działania praktyczne
- jasno określa, które ze zdobytych umiejętności i wiadomosci sa przydatne
- kładzie nacisk na samodzielną i odpowiedzialną pracę uczniów

Nabywanie umiejętności przez uczniów

Stosując metodę projektów rozwijamy u uczniów wiele

umiejętności:

Korzystanie z różnych źródeł informacji;

Operowanie informacją ( dobór, selekcja, ocena);

Podejmowanie decyzji;

Poczucie odpowiedzialności;

Ocenianie i samokontrola;

Dostrzeganie i formułowanie problemów;

Rozwiązywanie problemów(myślenie twórcze)

Umiejętności uczniów

Organizacji pracy: planowania, podziału zadań;

Współdziałania, rozwiązywania konfliktów;

Wyrażania własnych opinii i słuchania opinii innych

osób;

Komunikowania i i innych umiejętności

interpersonalnych;

Prezentowania własnej pracy;

Dyskutowania, sporządzania pisemnych opracowań;

Doboru i wykorzystania posiadanej i zdobywanej

wiedzy potrzebnej w realizacji projektu.

„Dekalog” nauczyciela pracującego

metodą projektu

1/ wspieraj, a nie wyręczaj swoich uczniów,

2/ pozwól uczniom poczuć się „właścicielami” wykonywanego projektu,

3/ pobudzaj ich do rozwijania swoich zainteresowań,

4/ zachęcaj do twórczego rozwiązywania problemów,

5/ zachęcaj do korzystania z różnych źródeł informacji,

6/ stwarzaj możliwości do dyskusji i negocjowania proponowanych rozwiązań,

7/ zachęcaj do analizy popełnionych błędów i wyciągania z nich wniosków na

przyszłość,

8/ pamiętaj, że efekt pracy uczniów nie musi być całkowicie zbieżny z Twoim

początkowym wyobrażeniem o nim,

9/ pomagaj uczniom rozwiązywać pojawiające się problemy i konflikty

w grupie,

10/ współpracuj z innymi nauczycielami, gdyż każdy projekt, nawet

przedmiotowy, ma pewien wymiar interdyscyplinarny

„Dekalog” uczniów wykonujących projekty

w zespole

1/ współpracując w zespole możesz osiągnąć więcej niż pracując sam,

2/ projekt jest przedsięwzięciem Twoim i Twojego zespołu – przyjmijcie

odpowiedzialność za jego wykonanie i efekty,

3/ ustalenie ostatecznego tematu projektu powinno być efektem negocjacji pomiędzy

zespołem, a nauczycielem prowadzącym projekt,

4/ dyskutujcie nad sposobem wykonania projektu – mogą pojawić się ciekawe i

twórcze pomysły,

5/ jeżeli uważasz, że masz dobry pomysł – przekonaj grupę, wykorzystując racjonalne

argumenty,

6/ rozdzielajcie zadania do wykonania wykorzystując mocne strony, predyspozycje

i zainteresowania członków zespołu,

7/ zbierając potrzebne informacje korzystajcie z różnych źródeł, jeżeli tego wymaga

projekt prowadźcie badania również poza szkołą,

8/ cały zespół odpowiada za realizację projektu – każdy powinien wywiązywać się

z przyjętych na siebie obowiązków,

9/ dbajcie o dobrą atmosferę pracy w zespole – w przypadku konfliktów szukajcie

satysfakcjonujących wszystkie strony rozwiązań, sami lub z pomocą nauczyciela,

10/ nawet najlepszy projekt nie ma szans na uznanie, jeżeli nie jest dobrze

zaprezentowany – wykorzystajcie różne pomysły prezentując efekty swojej pracy

II.                STRUKTURA PROJEKTU

W metodzie projektów możemy wyróżnić określone etapy:

a.       Wybór tematu , zagadnienia.

b.      Określenie celów projektu.

c.       Zawarcie kontraktu.

d.      Opracowanie planu projektu i harmonogramu działań.

e.       Realizacja projektu.

f.       Prezentacja projektu.

g.      Ocena projektu

1. Wybór tematu , zagadnienia.

             

            Wyboru tematu projektu dokonać powinni sami uczniowie , gdyż to oni będą projekt realizować. Rola nauczyciela sprowadza się do zainicjowania problematyki projektu uwzględniającej zainteresowania uczniów , ich potrzeby i możliwości.

Wybierając temat warto też zwrócić uwagę na potrzeby środowiska lokalnego oraz na zasoby osobiste nauczycieli.

              W przypadku pracy metodą projektu z uczniami klas młodszych nie będzie błędem jeśli temat zasugeruje sam nauczyciel.

Po wyborze tematu uczniowie samodzielnie lub też z pomocą nauczyciela  określają szczegółowe treści , które będą realizować w projekcie.

Następnie warto dokonać pewnej inwentaryzacji tych treści i pogrupować je w obszary tematyczne.

2.Cele projektu.

               Na początku należy określić cel ogólny ( strategiczny ), który nakreśli

    istotę realizowanego przedsięwzięcia. Następnie cel ogólny należy 

   uszczegółowić celami operacyjnymi.

   Cele projektu powinny być sformułowane i uporządkowane tak, aby określały  

    i wskazywały kolejność czynności związanych z planowaniem i realizacją

    zadań.

    3. Zawarcie kontraktu.  

 

                 Kontrakt, czyli umowa określająca zobowiązania stron. Mówiąc

    o  metodzie projektu , będzie to umowa pomiędzy nauczycielem , a uczniami,

    która stanowić będzie zobowiązanie dla obu stron .

    Spisaniem kontraktu winien zająć się nauczyciel. Kontrakt powinien

    zawierać:

    

§  temat

§  cele

§  osoby realizujące projekt

§  czas realizacji projektu

§  zadania do wykonania dla poszczególnych osób, zespołów

§  źródła informacji

§  terminy spotkań z nauczycielem

§  sposób podsumowania i prezentacji

§  czas prezentacji

§  kryteria oceny

      4. Plan projektu i harmonogram działań

                 Po ostatecznym wyborze tematu projektu i określeniu obszarów , które będą realizowane przez poszczególne zespoły , uczniowie w swoich grupach, pod kierunkiem nauczyciela określają szczegółowe zadania do realizacji.

W tym celu najlepiej jest opracować harmonogram działań zawierający np.:

§  nazwę , rodzaj zespołu

§  szczegółowe zadania

§  osobę odpowiedzialną za realizację określonego działania

§  formę realizacji

§  czas prezentacji poszczególnych etapów pracy nad projektem

§  czas i formę prezentacji końcowej

     w fazie planowania należy też zapoznać uczniów z kryteriami i sposobem   

     oceny projektu.

5.Realizacja projektu.

                 Realizacja projektu to czas, w którym uczniowie realizują zaplanowane działania zgodne z wcześniej przygotowanym harmonogramem.

Praca samodzielna uczniów dotyczyć będzie zbierania, analizowania i selekcjonowania informacji z różnych źródeł, a następnie wykorzystaniu zdobytej wiedzy i umiejętności w praktycznym działaniu.

Praca uczniów polegać będzie również na dokumentowaniu efektów działań .

Wszystkie te poczynania i materiały posłużą do opracowania sprawozdania oraz zaprezentowania pracy całego zespołu.

                 Wprowadzając metodę projektu warto uwzględnić systematyczny monitoring w kolejne fazy , etapy realizacji projektu. Monitoring realizacji projektu może odbywać się :

§  w czasie konsultacji słownej

§  podczas spotkań nauczyciela z uczestnikami poszczególnych grup zadaniowych ( ewaluacja bieżąca )

     6. Prezentacja projektu.

                       Prezentacja jest ostatnim etapem realizacji projektu . nie musi to być etap najważniejszy , warto jednak podkreślić , że ważna jest przede wszystkim systematyczna praca w ciągu całego czasu przeznaczonego na przygotowanie projektu oraz dobra atmosfera pracy w grupie.

Ważna jest też , aby ściśle określić czas prezentacji .Zmobilizuje to bowiem uczniów do dokonania syntezy zebranych informacji oraz pomoże w wybraniu najodpowiedniejszego sposobu pokazania swoich osiągnięć. Rzecz jasna, że ten etap w klasach młodszych będzie mocno wspierany , a nawet inicjowany przez nauczyciela.

                       Formy prezentacji mogą być bardzo różne:

§  wystawa prac wykonanych przez dzieci

§  inscenizacje

§  gry dydaktyczne

§  foldery

§  twórczość literacka

Dość istotne jest również to, aby w prezentacji wzięli udział wszyscy uczestnicy zespołu. Aby prezentowali się w sposób prosty, zrozumiały , a jednocześnie wzbudzający zainteresowanie słuchaczy .

Należy zwrócić uwagę i pokierować ich pracą tak , aby prezentacja miała widoczny wstęp, rozwinięcie i zakończenie.

Rola nauczyciela sprowadza się także do zadbania o miłą , życzliwą atmosferę podczas prezentacji.

W prezentacji projektów mogą wziąć udział poszczególne klasy, etapy edukacyjne lub wszyscy uczniowie danej szkoły , a także nauczyciele, rodzice, przedstawiciele samorządu lokalnego , sponsorzy , uczniowie innych szkół.

                 W czasie prezentacji warto też wykorzystać środki dydaktyczne ponieważ ułatwią one i uatrakcyjnią prezentację, co z pewnością wpłynie na wzrost zainteresowania prezentacją.

7. Ocena projektu.

                Nauczyciel , który stosuje metodę projektów winien zastanowić się nad sposobem oceny i wypracować własną strategię oceniania, uwzględniającą sposób, kryteria i formy oceniania.

Kryteria oceny powinny być znane na początku pracy projektu i winny być uwzględnione w kontrakcie.

Wszyscy uczniowie powinni wiedzieć jakie wymogi ma spełniać ich praca , aby mogli być za nią wysoko ocenieni.

Kryteria nie powinny ulegać zmianie w trakcie realizacji projektu, chyba że zmiana ta będzie ustalona z uczniami, bądź wyniknie z ich wniosku.

Kryteria winny być sformułowane możliwie precyzyjnie . Oczywiście nawet najlepiej sformułowane kryteria nie zamkną możliwości ich interpretacji. Istotne jest aby decyzja o postawieniu konkretnej oceny nie była arbitralną decyzją nauczyciela , ale wynikiem dyskusji z uczniem. Uczniowie powinni uczestniczyć w ocenianiu jako partnerzy.

W klasach młodszych ocena może polegać na ustnej pochwale , czy też na wdrażaniu uczniów do samooceny.

                  Bardzo ważne jest aby praca dzieci  była w ogóle oceniona, gdyż wpływa to na  nich motywująco. Poza tym uczeń otrzymuje informacje co dobrze robi, a co powinien poprawić.

Bieżące , systematyczne konsultacje z nauczycielem pod kierunkiem , którego projekt jest realizowany umożliwią pomoc w pokonywaniu trudności i rozwiązywaniu problemów.

         

III.               EWALUACJA

               Ewaluacja , to proces polegający na zbieraniu, analizowaniu i interpretowaniu danych związanych z oceną efektywności realizowanych przedsięwzięć ,w tym wypadku w ramach projektów edukacyjnych.

Można stosować dwa rodzaje ewaluacji:

§  Ewaluację kształtującą – prowadzoną w trakcie trwania projektu.

Wyniki tej ewaluacji stanowią informację zwrotną dotyczącą prawidłowego przebiegu projektu. Może też posłużyć do wprowadzenia zmian w projekcie.

§  Ewaluację zbiorczą – dokonywaną na zakończenie realizacji projektu. Dostarcza ona informacji, które należy uwzględnić planując następne projekty edukacyjne.

Ewaluacja może być prowadzona w formie słownej, dokonywanej na podstawie obserwacji interakcji między poszczególnymi uczestnikami grup zadaniowych, ich działań oraz wypowiedzi.

Ewaluację można przeprowadzić także w formie pisemnej. Najlepszym narzędziem służącym do przeprowadzenia tego typu ewaluacji jest przygotowana przez nauczyciela karta ewaluacji projektu.

Comenius jest adresowany do osób i instytucji zaangażowanych w edukację od przedszkoli po szkoły średnie. Uczniowie, nauczyciele i całe społeczności szkolne mają możliwość ściśle współpracować z partnerami z innych krajów uczestniczących w programie.

Ty i ja w środowisku

Akcja: 

 Partnerskie Projekty Szkół

Realizator projektu: 

 Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych w Rybniku

Kraje uczestniczące w projekcie: 

Islandia, 

Niemcy, 

Polska, 

Rumunia

Język roboczy projektu: 

 angielski

Cele projektu: 

a) wzmocnienie świadomości ekologicznej wśród uczniów i nauczycieli
b) rozwijanie kompetencji społecznych uczniów i nauczycieli
c) wprowadzenie ekologicznych rozwiązań do codziennej działalności szkoły
d) wprowadzenie problematyki ekologicznej do programów nauczania w szkołach partnerskich

Opis projektu

Projekt Zespołu Szkół Zawodowych Specjalnych w Rybniku dotyczył środowiska naturalnego i sposobów jego ochrony. Uczniowie dowiedzieli się, jak dbać o swoje otoczenie, w jaki sposób segregować odpady, dbać o czystość wody. Przy okazji pogłębili swoją wiedzę o tym, jak ważne dla człowieka i innych żyjących organizmów są zasoby naturalne i jak groźne skutki może przynieść zanieczyszczenie środowiska.

Przez trzy lata realizacji projektu (projekt otrzymał dofinansowanie w latach 2006-2007 oraz w latach 2007-2009), uczniowie i nauczyciele wspólnie organizowali zbiórki szkła i papieru, wystawy rzeźby i ubrań, które sami projektowali i tworzyli z materiałów przetwarzalnych, planowali i realizowali działania mające na celu podniesienie świadomości ekologicznej w szkole (Tydzień Ekologiczny, prezentacje multimedialne, album przygotowany przez uczniów, Dzień Comeniusa). Cała społeczność szkolna była niezwykle zaangażowana w planowanie i organizowanie spotkań projektowych oraz czuwanie nad ich prawidłowym przebiegiem. Zwłaszcza niepełnosprawni uczniowie zdali sobie sprawę, jak wielka odpowiedzialność leży na nich jako na gospodarzach spotkań i starali się podołać stawianym przed nimi zadań.

Uczestniczący w projekcie uczniowie mieli okazję dowiedzieć się więcej na temat krajów partnerskich, rozwinęli swoje kompetencje językowe, nawiązali kontakt z rówieśnikami z zagranicy, kilku z nich miało okazję wyjechać do instytucji partnerskich. Korzystając z multimediów rozwinęli umiejętności korzystania z programów i aplikacji komputerowych i Internetu.

Dzięki realizacji projektu, zarówno uczniowie, jak i nauczyciele, zdali sobie sprawę z tego, że sami mogą aktywnie wpływać na poprawę stanu środowiska. Regularne kontakty ze szkołami partnerskimi pozwoliły im przekonać się, w jaki sposób ich koledzy z innych krajów radzą sobie z podejmowaną w projekcie tematyką. Porównując wyniki prac otrzymanych od partnerów, uczniowie opracowali informacje dotyczące świadomej ochrony środowiska w krajach partnerskich.

Nauczyciele zyskali szansę rozwinięcia swoich kompetencji językowych, informatycznych, pedagogicznych. Poznali systemy edukacyjne w krajach Europy, a także zasady funkcjonowania szkolnictwa specjalnego. Nawiązali także nowe znajomości z nauczycielami z instytucji partnerskich.

W czasie realizacji projektu wprowadzono zmiany w sposobie nauczania języków obcych zarówno wśród uczniów jak i nauczycieli. Kadra zarządzająca szkołą motywowała nauczycieli do rozwoju kompetencji językowych, udziału w spotkaniach i wyjazdach zagranicznych. Przy okazji realizacji zadań projektowych, zaobserwowano silniejszą współpracę między pracownikami szkoły, z Organem Prowadzącym szkołę oraz z innymi, znajdującymi się w okolicy szkołami oraz z instytucjami zajmującymi się osobami niepełnosprawnymi.

Rezultaty i produkty końcowe: 

1.      książki,

2.      albumy,

3.      CD-romy,

4.      strona internetowa: www.zssrybnik.pl,

5.      filmy video,

6.      przedmioty artystyczne,

7.      materiały pedagogiczne,

8.      plakaty,

9.      rzeźby ekologiczne,

10.  prezentacje multimedialne pt. „Recykling”, „Woda jako podstawowa potrzeba ludzi, zwierząt i roślin”.

Anna Kobiela, Aneta Ciupiak

Bibliografia:
Krzysztof Kruszewski, Metody nauczania; Nauczyciel jako kreator programu, w:Sztuka nauczania, Warszawa 2005
http://agnieszkasas.republika.pl/PROJEKT-EDUKACYJNY-W-GIMNAZJUM.pdf
http://www.ore.edu.pl/strona-ore/phocadownload/EFS/projekt%20edukacyjny%20jako%20metoda.pdf

http://www.comenius.org.pl/galeria-projektow/pps-regio-wiu/ty-i-ja-w-srodowisku