Program i treści kształcenia

1. Program nauczania- dokument określający obowiązki i prawa nauczycieli. Wyznacza czego i jak uczyć w szkole.
Wyróżniamy:
 a) tradycyjne rozumienie- odpowiednio uporządkowany zbiór tematów z wybranych dziedzin wiedzy i życia, przydatny dla nauczania. Zadaniem nauczycieli jest zaznajomić uczniów z tematami zajęć, a zadaniem uczniów jest przyswojenie tych treści.
b) w ogóle- główny nacisk kładzie się na działania i ich skutki.
c) w oświacie- większą uwagę zwraca się na treść działań, stosunkowo małą uwagę kładzie się na skutki.

 2. Treści kształcenia- Są one powiązane z programem kształcenia, więc jest dość trudno sformułować jednoznaczną definicję tego pojęcia. Opisuje się ją jako: Wszystkie umiejętności i wiadomości zdobyte z różnych dziedzin (nauki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej), którą powinniśmy opanować podczas pobytu w szkole.
 Teorie kształcenia możemy jeszcze rozumieć jako zbiór usystematyzowanych wiadomości, zestaw określonych umiejętności i nawyków oraz wartości o charakterze wychowawczym.  
Wyróżniamy również dwa warianty odnoszące się do szkoły wyższej:
 a) system wiadomości, umiejętności i nawyków, których opanowanie zapewniłoby studentom wzbogacenie ich osobowości zwłaszcza: rozwój ich predyspozycji kierunkowych i instrumentalnych oraz uzyskanie społecznych i zawodowych kwalifikacji które są zgodne z potrzebami społeczeństwa.
 b) system wiadomości, umiejętności i nawyków oraz walorów intelektualnych i ideowo-moralnych, które pozwoli studentom wzbogacić ich osobowość.

 3. Program nauczania wg:
a) Okonia Proponuje on zmianę terminu programu nauczania, który odnosi się tylko do treści nauczanych przez nauczyciela, program szkolny lub program kształcenia, który oznacza czynności dwustronne.
b) Kruszewskiego Są to wszystkie dokumenty, które normują pracę szkoły i nauczycieli, oraz doprowadzają uczniów do osiągnięcia założonych celów programowych
c) Komorowskiej Porównanie programu kształcenia do curriculum łac. tor wyścigowy rydwanów. Program zakłada CEL, DROGĘ DO CELU, ŚRODEK REALIZACJI.
d) Kupisiewicza Curriculum- formułuje jasno i wyraźnie sprecyzowane cele w przeciwieństwie do planu nauczania, który nauczanie dzieli na tematy, pod-tematy oraz działy.
 e) Taby Jest to etap, w którym formułuje się cele kształcenia na podstawie potrzeb społecznych i indywidualnych.
f) Kraszewskiego
* każda wiadomość zawarta w programie ma identyczne znaczenie dla uczniów
 * znalezienie takiego układu wiadomości, który byłby dla wszystkich uczniów najszybszą i najskuteczniejszą metodą opanowania materiału
* dążenie do tego, aby w umyśle ucznia powstało najwierniejsze odbicie materiału.

 4. Treści kształcenia wg: 
a ) Niemierki Jest to pewien system nauczanych czynności, w którym musimy mieć podany cel, materiał i wymagania, co ma się przełożyć na osiągnięcia uczniów. Wyróżnia on tutaj trzy fazy opanowywania tego procesu:
* planowanie( przez nauczyciela),
* poznawanie,
* opanowywanie.
W takiej sytuacji treść przekazywanych wiadomości na ogół ubożeje ,uczniowie opanowują jedynie część planowanych przez nauczyciela elementów czyli zamierzenia nauczyciela w wielu przypadkach nie zostają zrealizowane w 100%, ale możliwe jest także wzbogacanie treści, którą nauczyciel planuje przekazać w toku indywidualnego lub zbiorowego nauczania.
b) Kruszewskiego Jest to zbiór planowanych czynności ucznia wyznaczonych przez materiał nauczania i zaplanowaną zmianę psychiczną, Treści kształcenia mają zwierać
* wiedzę ( rozumianą jako materiał)
* zmiany w wiadomościach jakie muszą zajść u ucznia, jego umiejętnościach i systemach wartości
* oraz czynnościach które powodują, że te zmiany zachodzą
 c) Bereźnickiego Treści kształcenia definiuję się jako system wzajemnie powiązanych ze sobą wiadomości, umiejętności, nawyków i doświadczeń.
d) Pułturzyckiego Zasób faktów, pojęć, wiadomości, prawidłowych związków i teorii przekazywanych przez nauczycieli w procesie kształcenia, do treści nauczania należą też umiejętności, nawyki opanowywane przez uczniów oraz doświadczenia i przeżycia, jakich powinni doznawać w procesie uczenia się. TK stanowią zawartość procesu nauczania i to zawartość starannie dobraną z całokształtu doświadczeń i osiągnięć ludzkości w dziedzinie nauki, kultury, techniki i sztuki. Jest to zawartość wartościowa dla przygotowania nowych pokoleń do życia i pracy.

 5. Funkcje programu nauczania: Trudno jest zdefiniować program kształcenia, bo on zależy od wielu czynników, od różnorodności wartości, kultury w danym społeczeństwie, , celów kształcenia i ich dróg realizacji. Abyśmy mogli w ogóle mówić o funkcjach musimy zadać sobie dwa pytania:
a) czego należy uczyć w szkole?
b) Po co posyłamy dzieci do szkoły?  
Funkcja społeczna ma na celu kształtowanie w wychowanku społecznie pożądanych cech w danym czasie. Program kształcenia ma na celu zapewnić reprodukcję kulturową lub też zmianę społeczną.  
Funkcja pedagogiczna: Tutaj ważny jest indywidualny rozwój kształcenia i dobór treści, aby taki osiągnąć. Określa co i jak ma spotkać uczniów w szkole. Normuje on pracę szkoły i zawiera wytyczne, jak zestroić pracę nauczyciela z celami szkoły.
 6. Trzy modele programu wg Komorowskiej, które mogą pojawić się w programie nauczania 
 a) analityczny- wiedza jako obiekt, który należy zdobyć, odpowiada na pytania:
* Do jakiej wiedzy dążymy?
 * Jak możemy to robić najskuteczniej?
b) hermeneutyczny- uczyć się by znaleźć odpowiedź, wspólne dochodzenie do wiedzy przez nauczyciela i ucznia
c) krytyczny- wiedza jako możliwość zmiany otaczającej nas rzeczywistości.

 7. Pięć typów programów nauczania, które możemy spotkać w w/w modelach. 
 A) Jako wykaz treści nauczania: możemy go rozumieć jako spis tematów czy przedmiotów( zależność czy to instytucja czy już dany przedmiot), który nie będzie zawierał żadnych metod i technik prowadzenia zajęć, weryfikowania wiedzy. Taki program odpowiada na pytanie czego uczyć, ale w ogóle nie porusza tematu jak uczyć.
B) Program Jako zestaw planowanych czynności pedagogicznych. Tutaj metoda jest równie ważna jak treść, a więc tak rozumiany program powinien zawierać: zakres, układ treści, metody i techniki nauczania, formy aktywizujące uczniów. Ma charakter proceduralny czyli to w jaki sposób będziemy pracować jest ważniejsze niż to co zdołamy osiągnąć (efekty).
 C) Program Jako zestaw zamierzonych efektów pedagogicznych. Taki program jest rozumiany jako rezultaty które chcemy osiągnąć w czasie nauczania i po zakończeniu edukacji. Zaliczymy do tego wiadomości umiejętności, kompetencje, wszystko co zamierzył sobie konstruktor takiego programu. Nie liczą się efekty uboczne, czyli wiedza którą zdobywamy tzw. przy okazji.
 D) Program Jako zestaw pojęć i zadań do wykonania. Przedstawia on jednostkowe zadania czy działania, które ma wykonać dany uczeń. Jest to metoda behawioralna służy głównie wyrobieniu sobie pewnych z góry określonych nawyków.
 E) Program jako rejestr doświadczeń. Jest tutaj nacisk na indywidualny rozwój dziecka, jego odmienność, indywidualny sposób doświadczania świata, mniej ważny jest tutaj cel kształcenia.

 8. Cztery typy programów oparte na filozofii:
a) pajdocentryczny: interakcje dziecka ze środowiskiem szkolnym i poza szkolnym, nauczyciel dostarcza dziecku bodźców pobudzających jego aktywność.
b) praktyczny: skierowany na umiejętności, wiedza i postawy potrzebne do życia.
c) o nachyleniu społecznym: społeczna wrażliwość
d) tradycyjny: kładzie nacisk na nauczanie początkowe ( podstawowe): czytanie, pisanie, liczenie.

 9. Dwa programy na nauczania ze względu na dobór i sposób łączenia treści:
A) Programy przedmiotowe czy inaczej zwane akademickie. Nazwa przedmiotu odnosi się do danej dziedziny naukowej, jest jej subdyscypliną. Może być taką która będzie skupiała w sobie kilka subdyscyplin ( np. przyroda w jej skład wchodzi chemia, biologia, fizyka, geografia lub też geografia która zawiera w sobie geologię i minerologię.
B) Programy zintegrowane nie ją daną subdyscypliną danej nauki, ale są zlepkiem różnych problemów. Aby zrozumieć na czym polega PZ musimy odróżnić treści kształcenia od treści nauki oraz także ważne jest aby oddzielić zadania nauczyciela od zadań ucznia. Treść nauki jest rozumiana jako metody i wyniki badań, a treść nauczania jest rozumiana jako ćwiczenia poznawcze z danej dziedziny naukowej, na której będziemy ćwiczyć swoje umiejętności oraz doświadczenia, które są niezbędne do funkcjonowania w danej roli . Już na sama treść składają się: informacje wzbogacające wiedzę, ćwiczenia kształtujące umiejętności, oraz ćwiczenia wspomagające kształtowanie określonych postaw.

 10. Podział ze względu na układ treści:
  a) spiralny: dajemy to co najłatwiejsze do zrozumienia i przechodzimy do trudniejszych.
 b) koncentratyczny: te same czynności powtarza się co pewien czas rozszerzając ich zakres.
 c) liniowy: od prostego do skomplikowanego.

Bibliografia:
1.  J. Świrko-Pilipczuk, Program i treści kształcenia,w: F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego,    Kraków 2001

Opracowały:
Agnieszka Sołtysiak
Dagmara Śliwińska

TAKSONOMICZNE UJĘCIA CELÓW KSZTAŁCENIA

TAKSONOMICZNE UJĘCIA CELÓW KSZTAŁCENIA
Termin taksonomii pochodzi z języka greckiego: TAKSISNOMOS = TAKSIS (układ) +NOMOS (prawo).Został zaczerpnięty z biologii, i oznacza naukę o zasadach klasyfikacji gatunków zwierzęcych i roślinnych. Jest to nauka o zasadach klasyfikacji, układach, hierarchii, porządku

Taksonomiczne ujęcia celów kształcenia = hierarchiczne uporządkowanie celów edukacyjnych

Za pomocą taksonomii można uzyskać dwa rodzaje informacji:
1) kategorialną (jakościową) – obejmuje informacje o tym, czy bieżące czynności i ich wyniki zmierzają w dobrym kierunku.
2) Parametryczną (ilościową) – pozwala odpowiedzieć na wiele szczegółowych pytań o to, czy zakres i trwałość wiedzy jest zadowalająca.

Taksonomia charakteryzuje się:
a) poprawnością terminologii dydaktycznej
b) zwięzłością i jasnością haseł
c) zdefiniowaniem kategorii celów z przykładami zadań
d) jednoznacznym powiązaniem poszczególnych kategorii z czynnościami uczenia się
e) hierarchiczną klasyfikacją od kategorii najniższych do najwyższych

Funkcje taksonomii:
a ) społeczna
-umożliwia określenie celów kształcenia
-pomaga ustalić ideał wychowania
b) organizacyjna
-umożliwia zaplanowanie długoterminowych działań
-umożliwia zaplanowanie realizacji celów

Taksonomię tworzy się w zakresie sfer:
a) dziedziny poznawczej
b) dziedziny emocjonalnej
c) dziedziny psychomotorycznej

Dziedzina poznawcza
Stworzona w 1956r. przez Benjamina Blooma. Obejmuje sześć poziomów:
Wiedza – opanowanie wiadomości różnego rodzaju takich jak fakty, pojęcia ogólne czy teorie.
Rozumienie- ukazywanie rozumienia faktów przez porządkowanie, porównywanie, opisywanie i tłumaczenie.
Zastosowanie – rozwiązywanie problemów w nowych sytuacjach przez zastosowanie nabytej wiedzy
Analiza – analiza informacji, ich podział na części i ustalenie stosunków między nimi. Wyprowadzenie dowodów i wniosków na poparcie twierdzeń.
Synteza – zestawienie informacji w nowy sposób przez łączenie elementów w nowe struktury lub proponowanie alternatywy rozwiązań.
Ocenianie - przedstawienie i obrona opinii przez wyrażenie sądów o słuszności pomysłów lub jakości pracy w oparciu o założone cele. Rozważanie, dokumentowanie.

Dziedzina emocjonalna
Opracowana przez zespół w składzie: Dawid R. Krathwol, Benjamin Bloom, Bertram B. Masia. Obejmuje pięć kategorii:
Recepcja- odbiór bodźców emocjonalnych z odpowiednim nastawieniem, chęcią oraz uwagą wybiórczą lub dowolnie skierowaną. Uczący się powinien przyswoić ze zrozumieniem m.in. dźwięki, wydarzenia, rozmiary
Działanie – z wyrażaniem na nie zgody, z chęcią działania i zadowoleniem z podjętego działania. Znajomość instrumentów, instrukcji, przemówień, twórczości artystycznej itd.
Wartościowanie – akceptacja wartości, wiara i zaangażowanie w nie i poświęcenie im. Inną formą aktywności na rzecz uznawanych wartości jest ich obrona wyrażona w dyskusjach czy protestach rezultatem czego jest często członkostwo w grupach czy twórczość artystyczna.
Organizacja- pojęciowe ujęcie wartości i tworzenie systemu wartości. Umiejętności potrzebne na tym poziomie to definiowanie, formułowanie, dyskutowanie. Efektami są: strategie, kryteria, standardy
Wybór własnego systemu wartości – podporządkowanie postępowania wartościom, które stają się cechami osobowymi. Ukształtowanie wartości zmieniają się w światopogląd.

Dziedzina psychomotoryczna (Baldwin)
Sfery taksonomii psychomotorycznej obejmują 5 etapów:
Etap 1 – pobudzenie zmysłowe
Etap 2 – nastawienie umysłowo-emocjonalne
Etap 3 – działanie pod czyimś kierunkiem
Etap 4 – automatyzacja
Etap 5 – działania kompleksowe

Do najbardziej popularnych w Polsce należy taksonomia celów opracowana przez profesora Bolesława Niemierkę. Wyróżnia on trzy taksonomie.

Taksonomia celów nauczania B. Niemierki

Taksonomia ta obejmuje dwa poziomy celów i cztery kategorie:
I. Poziom: wiadomości a w nich kategorie :
a) zapamiętanie wiadomości
b) zrozumienie wiadomości
II. Poziom: umiejętnością w nich kategorie:
c) stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
d) stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

Zapamiętanie wiadomości (A)- oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia wiadomości: uczeń nie powinien ich mylić ze sobą i zniekształcać. Czasowniki używanie przy określaniu celów tej kategorii, to: wymienić elementy, podać, określić, zdefiniować, zidentyfikować, wyliczyć.
Zrozumienie wiadomości (B)- oznacza, że uczeń potrafi przedstawić je w innej formie, niż je zapamiętał, uporządkować i streścić, uczynić podstawą prostego wnioskowania. Czasowniki używanie przy określaniu celów tej kategorii, to: wyjaśnić, scharakteryzować, streścić, rozpoznać, rozróżnić, uzasadnić, zilustrować.
Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (C) - oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów.
Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (D)- oznacza opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania i rozwiązywania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów według pewnych kryteriów.

Taksonomia celów wychowania B. Niemierko

I. Poziom: działania a w nich kategorie:
a) uczestnictwo w działaniu
b) podejmowanie działania
II. Poziom: postawy a w nich kategorie:
c) nastawienie na działanie
d) system działań
Uczestnictwo w działaniu (A)- polega na świadomym i uważnym odbieraniu określonego rodzaju bodźców oraz wykonywaniu czynności odpowiadających przyjętej roli, jednak bez wykazywania inicjatywy. Uczeń ani nie unika danego rodzaju działania, ani go tez nie podejmuje z własnej woli. Chętnie natomiast dostosowuje się do sytuacji.
Podejmowanie działania (B) – oznacza samorzutne rozpoczynanie danego działania i wewnętrznym zaangażowaniu wykonywanie odpowiednich czynności. Uczeń nie tylko dopasowuje się do sytuacji ,w jakiej się znalazł, ale i organizuje je w pewien sposób.
Nastawienie na działanie (C) – jest konsekwentnym wykonywaniem danego rodzaju działania na skutek trwałej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wyników. Uczeń jest zwolennikiem tego działania i zachęca do niego innych, poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia i pełnej spoistości.
System działań (D) – oznacza regulowanie określonego typu działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z którymi uczeń identyfikuje się do tego stopnia, że można je uznawać za cechy jego osobowości. Uczeń nie zawodzi w trudnych sytuacjach, jego działania odznaczają się skutecznością i swoistością.

Taksonomia celów praktycznych (psychomotorycznych) B. Niemierko

Obejmuje złożone czynności ruchowe (np. rysowanie, pisanie, obsługa różnych urządzeń itp.)
B. Niemierko swoją taksonomię celów praktycznych oparł na dwóch poziomach celów: „działania” i „umiejętności”. Na każdym z tych poziomów umieścił po dwie kategorie celów praktycznych.

A. Naśladowanie działania- polega na obserwacji wybranych przedmiotów i działań z nimi związanymi. Osoba wykonuje własne działanie i systematycznie kontroluje każdy element przez porównanie ze wzorem.
B. Odtwarzanie działania-polega na wykonywaniu praktycznego zadania w całości bez jednoczesnego obserwowania wzoru. Jest to wykonywane z niewielką jeszcze skutecznością.
C. Sprawność działania w zmiennych warunkach-polega na wykonaniu wyuczonego działania praktycznego. Osoba osiągnie zamierzony cel, gdy ważne okoliczności zadania nie ulegną zmianie.
D. Sprawność działania w zmiennych warunkach- polega na wykonywaniu działania automatycznie, przy bardzo niewielkim nakładzie energii i czasu osiąga się skuteczność. Działanie może być łączone z innymi czynnościami i podejmowane w różnych warunkach.

Bibliografia:
J. Świrko-Pilipczuk, Wartości i cele kształcenia, w: F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001

Monika Kowalczyk
Natalia Stankiewicz

Uszczegóławianie celów kształcenia

CEL wg słownika PWN :

1. «to, do czego się dąży»

2. «to, co ma czemuś służyć»

3. «miejsce, do którego się zmierza»

4. «przedmiot lub osoba, których dotyczą zamierzone działania»

5. «obiekt, do którego się strzela»

Kształcenie – całość doświadczeń składających się na proces zdobywania przez jednostkę umiejętności, wiedzy oraz rozumienia otaczającego ją świata.

Cele kształcenia- to planowane, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

Uszczegóławianie = Operacjonalizacja

- to inaczej przekształcanie celu ogólnego w cel bardziej precyzyjny, konkretny. Aby zrozumieć jakiś cel ogólny (świat przyrody) musimy przede wszystkim zrozumieć go w sposób bardziej konkretny (rośliny, zwierzęta).

Wg K. Denka operacjonalizacja celów wychowania, nauczania i uczenia się polega na przekształcaniu ich postaci ogólnej i nadawaniu im kształtu sprecyzowanego, uszczegółowionego i konkretnego.  

Zmiany jakim ulegają cele ogólne wg Niemierki to:

1. sprecyzowanie- pozbawienie sformułowania, wyrażeń luźnych, służących ozdobie.
2. uszczegółowienie- pojedyncze, dość lakoniczne hasło zmienia się w kilka dłuższych zdań o bogatej treści
3. konkretyzacja- dokładne określenie sytuacji, w której działanie się dokonuje i stanu końcowego, do którego zadanie zmierza
4. upodmiotowienie osiągającego cel- dzięki temu zabiegowi, cele kształcenia stają się jasne i zrozumiałe dla obydwu podmiotów procesów kształcenia

Podział celów:

a) cel ogólny- jest on z reguły mało przydatny, ponieważ aby zrozumieć jakiś określony cel musi być on przedstawiony w sposób bardziej szczegółowy

b) cel operacyjny- to inaczej jakieś zamierzone, określone osiągnięcia. Jest to zachowanie jakie będzie miał uczący po zakończeniu nauki.

Możne wyróżnić elementy:

• zachowanie końcowe- zakładamy sobie cel i za pomocą kształcenia staramy się dojść do niego, aby go osiągnąć; to co uczeń zrobi, aby osiągnąć ten cel
• warunki przejawiania zachowania końcowego wymaganego w teście- wymaga się to od ucznia, aby zaprezentował zachowanie końcowe.

Są trzy rodzaje warunków mających wpływ na wykonanie zadań testowych:

1. - pomoce naukowe (książki, notatki, globusy, atlasy, sylabusy itp.)
2. - ograniczenia nakładane na ucznia ( ukończenia sprawdzianu w wyznaczonym czasie, czas trwania zajęć lekcyjnych - jedna lekcja w szkole trwa 45 minut)
3. - forma przedstawianie informacji (ustna, pisemna)

• standardy osiągania zachowania końcowego - poziom realizacji, który można uznać za świadectwo, że cel został osiągnięty.

c) cel szczegółowy:

Elementy:

- działanie- opis ćwiczenia, które powinno być wykonane

- treść- są to materiały za pomocą których działanie powinno zostać wykonane

- warunek- okoliczności, w których warunek ma mieć miejsce

- kryterium- to pewien poziom, który jest oczekiwany od uczącego się

Cechy:

- odpowiedniość

- jednoznaczność

- wykonalność

- logiczność

- obserwowalność

- mierzalność

DWA UJĘCIA OPERACJONALIZACJI :

I. Wg R. H. Davisa. Składa się ona z 5 kroków:

KROK 1. Napisz cel główny, który jest równoznaczny z wynikiem nauczania i przedstawia uczniom pewną wartość. Są trzy źródła celów: treści kształcenia, przyjęta przez nauczyciela filozofia kształcenia oraz właściwości uczniów.

KROK 2. Ustal sytuację odniesienia, czyli taką, w której uczniowie będą się posługiwać tym, czego właśnie mają się nauczyć.

KROK 3. Sporządź test sytuacji odniesienia (TSO). Jest to sprawdzian adekwatności wiadomości i umiejętności.

KROK 4. Napisz operacyjny cel kształcenia, którego części składowe będą się różnić od składników testu sytuacji odniesienia tak mało, jak to tylko możliwe.

KROK 5. Wyznaczenie dolnej granicy stałości realizacji, którą powinna być taka sama proporcja powodzeń do ogółu prób.

II. Wg Niemierki. Składała się początkowo z 8 kroków, jednak później została zredukowana do 6:

1. Analiza znaczenia celu ogólnego- napisanie celu, odczytanie go i rozważenie sensu zawartych w nim wyrażeń.
2. Luźne zapisy celów operacyjnych- w toku „burzy mózgów” należy wynotować wszystkie zachowania jakie cechują uczniów osiągających cel ogólny.
3.  Selekcja i klasyfikacja luźnych zapisów- wybieramy zapisy dotyczące czynności ucznia, porządkujemy je wg dziedziny i kategorii.
4. Określenie warunków wykonywania czynności, chodzi tu o sytuację np. szkolną, w której uczeń będzie wykonywał daną czynność po jej opanowaniu.
5. Określenie wymagań co do biegłości wykonywania czynności, czyli standardów.
6. Zredagowanie celów operacyjnych. Ważne jest,by sformułowanie celów było zwięzłe i jasne.

Bibliografia:

1. J. Świrko-Pilipczuk, Wartości i cele kształcenia, w: F. Bereźnicki, Dydaktyka kształcenia ogólnego, Kraków 2001

Dominika Pelc
Patrycja Gzyl