Funkcje ostatecznych celów
wychowania wg S. Rollera:
- punktem
odniesienia, do którego wszystko ma być przymierzane i według którego ma
podlegać ocenie i osądowi. Od nich zależy efektywność systemu, jego optymalne
funkcjonowanie, wprowadzanie konstruktywnych zmian i innowacji,
- regulacyjne, stanowią
gwarancje przeciw nadmiernemu rozbudowywaniu środków,
- organizującą,
struktury szkolne, programy, metody, środki nauczania, kształcenie nauczycieli,
planowanie i badania naukowe,
- wzmacniającą,
to co wyraźne i demaskującą to co ukryte,
- nadaje ludzki
sens przekazywanej wiedzy i zarazem stają się motywacją, dla tego kto wyrusza
na jej podbój, szkoła, która nosi wiedzę jest nosicielką mądrości, która sama
ma cel,
- wyznacza rolę
nauk współdziałających z pedagogiką,
- koordynuje,
ingeruje i mobilizuje w stosunku do wszystkich elementów rzeczywistości
wychowawczej,
- prospektywne,
co pozwala na przenoszenia w dzień jutrzejszy w przyszłość, inspirowanie dnia
dzisiejszego, pobudzanie ich, co budują,
- zapewniają
trwanie wartości,
Według Suchodolskiego można wyróżnić 3 ważniejsze koncepcje człowieka:
1)
metafizyczną – z filozofii greckiej, filozofia
Platona, prawdziwą istotą człowieka jest jego wewnętrzna wierność wartościom
trwałym i absolutnym, wartościom ponadludzkim. Prawdziwa natura człowieka jest
czymś niezmiennym i ponadhistorycznym, jakościowo różnym od rzeczywistego
życia. Można wyróżnić dwie główne orientacja: - kontynuowanie tradycji
rozwiązania religijnego (Pascal, św. Augustyn) – wyrażała zasadnicze tezy języka
świeckiej filozofii (Kartezjusz, Kant),
2)
empiryczną – renesans, w XVII w. podstawowa idea
koncepcji stała się punktem wyjścia dla wielkich systemów filozoficznych
(Hobbes, Hume), człowiek jest jaki jest, takiego go akceptujemy, rodziło to
pytanie o cele wychowania? Wychowywano na dwa sposoby: 1 Hobbes, obserwacja,
natura człowieka jest drapieżna, wymaga okiełznania przez prawo i siłę, rząd
absolutny, 2 Hume obserwacja, natura człowieka wyposażona w podstawowe popędy sympatii,
należy zapewnić swobodny rozwój. Oba sposoby miały charakter adaptacyjny, ale
rozumiana jako przymus lub swobodny rozwój,
3)
materialistyczną – marksizm, aktywność
człowieka, dzięki której może zmienić środowisko, w którym żyje, i tworzyć nowe
rzeczy, (Mirrandola, Vives, Becon), człowiek jako twórca własnego świata, cele
edukacji miały wynikać z potrzeb społecznych i służyć jednocześnie
przekształcaniu człowieka i środowiska jego życia, celem edukacji było
ukształtowanie tzw. Naukowego poglądu na świat oraz rozwijanie wielostronnej
aktywności twórczej w różnych działalnościach człowieka. Cel finalny to
określony zwykle jako wszechstronny rozwój osobowości człowieka.
W wyraźnym związku z antropologicznymi koncepcjami człowieka pozostają
koncepcje psychologiczne (obejmują twierdzenia o funkcjonowaniu osobowości, o
roli środowiska w regulacji zachowania i o przebiegu czynności ludzkich, tj.
myślenie, manipulowanie przedmiotami):
1)
behawiorystyczna – człowiek jest
zewnątrzsterowny, reagujący na konfiguracje bodźców znajdujących się w
środowisku naturalnym i społecznym, człowiek zewnętrzny lub reaktywny, Skinner,
Watson, podkreśla się tu znaczenie i skuteczność sterowania pozytywnego
(wzmacnianie przez nagrody) w porównaniu do sterowania negatywnego (stosowanie
kary), cele edukacji maja charakter przedmiotowy, a ich źródłem jest środowisko
społeczne człowieka,
2)
psychodynamiczna – zachowanie człowieka zależy
od wewnętrznych sił dynamicznych, zwanych często popędami, potrzebami lub
dążeniami, popędy te z reguły nieuświadomione i zachodzi między nimi konflikt,
istota niedoskonała, mierny aktor, kierujący swym losem, wiedza o
osobowościach, stanowiącej przede wszystkim system sił dynamicznych, zwanych
popędami lub potrzebami pozwala przewidzieć i wyjaśnić ludzkie działanie,
korygować, psychoanaliza, cele edukacji mzją charakter podmiotowy i funkcjonują
w sferze świadomości, służą one rozładowaniu napięć między popędami, a
ograniczeniami środowiska, które są uświadamiane przez jednostkę.
3)
Poznawcza – człowiek samodzielnym podmiotem
(osobą), decyduje o własnym losie, na ogół świadomie, celowo działającym coraz
bardziej złożonym labiryncie współczesności, przekazuje za pomocą języka
informacje (wiedze, dane) i nadaje im wartość (znaczenie, sens), dziei
kompetencji umysłu jednostka spostrzega rzeczywistość, zapamiętuje otrzymane
informacje, myśli analityczne i twórcze, prowadzi dyskurs z innymi ludźmi,
podejmuje działania celowe i sprawuje nad nimi poznawcza kontrolę. Umiejętność
generowania informacji oraz wiedzy, która pozwala wychodzić poza posiadane
informacje, przekraczać granicę swojego środowiska naturalnego i rozwijać
kulturę. Człowiek rozwija kulturę, a ona jego. Celowe wychowywanie i
autokreacja, czyli formowanie siebie według własnego projektu, transgresja to
czynności inwencyjne i ekspensywne, wykraczające poza typowe granice działania,
to czynność przrz które kształtuje się nowe struktury, tworzą wartości
pozytywne i negatywne”. Cele edukacji przedmiotowe jak i podmiotowe. Naczelnym
celem kształcenia powinno być kształcenie sprawcy, który jest zdolny podejmować
czynności ważne i innowacyjne, które umie nie tylko przystosować do środowiska
lokalnego, ale również je zmienić. Zadanie, które pomogą sięgnąć cel:
a.
Ukształtowanie postawy badawczej i
eksploracyjnej, (szukanie problemów w świecie i rozwiazywanie ich)
b.
Nabycie wiedzy o świecie i o sobie samym,
(wiedza wiem, ze, ale i proceduralna wiem, jak)
c.
Ukształtowanie społecznie pożądanego systemu
wartości utylitarnych i duchowych ( wartości, standardy moralne)
d.
Ukształtowanie sfery emocjonalnej człowieka
e.
Rozwijanie podmiotowości,
4)
Humanistyczna – nie ma jednolitej wizji, Maslow,
Rogers, Fromm, pozytywne, mocne strony człowieka, aktywność i twórczą
podmiotowość, możliwości decydowania o swoim losie, przeciwni psychoanalizie i
behawioryzmowi, podstawową właściwością ludzkie natury jest rozwój
ukierunkowany na czynniki wewnętrzne, siłą napędową stanowi tendencja do
aktualizacji, która jest wrodzona, każdy posiada zdolności twórcze, aby je
zapewnić lub rozwinąć musi być klimat pozbawiony oceny zewnętrznej, akceptacja
bezwarunkowa, rozumienie empatyczne, wolność pedagogiczna, wewnętrzne
sterowanie człowiekiem, wrodzone dobro, cel edukacji zapewnienie warunków do
rozwijania własnej aktywności twórczej, cele edukacji mają charakter
podmiotowy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz